BALIK KAVAĞA ÇIKINCA

Gülçin Tüzel Dokur | 15/11/2017

 

 Son posta gazetesinin  25 Mayıs 1940 tarihinin bir sayısında ''Hindistan’da balıklar kavağa çıkmaya başladı''  şeklinde bir haber vardır . Hindistan’da ve Hindiçini’de  anabas adında çok garip bir balık vardır. Bu balık sudan dışarı çıkıp yüz metreye yakın yürüyebilmektedir. Bu yolu 30 ‘dk’da almaktadır bu balıkların güçlü kuvvetli olanları ağaçlara da tırmanmaktadır.

 Kavak ağacı sulak yerlerde hızla yetişen ve kerestesinden istifade edilen bir ağaç olduğu için bizim coğrafyamızda daima var olmuştur. Bugün Anadolu’da kavak kelimesiyle türetilmiş yer isimleri Aynalıkavak, kavaklar ,uzun kavak gibi vs.sıralama bile uzunca bir liste yayınlamayı gerektirir. Türkülerimizde ,edebiyatınızda folklorumuzda kavak ismine sıkça rastlanmaktadır. Dilimizde, gereği yapılamayacak vaatleri anlatmak, güya onların icra zamanını bildirmek üzere balık kavağa çıkınca denir. Güya, balığın kavak ağacının çıkması nasıl imkansız ise; bu tür vaatlerin gerçekleşmesinin de öyle imkansız olduğu anlatılmaktadır. Oysa bu deyimdeki kavak sözünün kavak ağacıyla bir alakası yoktur.

Burada anılan kavak İstanbul’da bulunan kavak semtleridir. İstanbul Boğazı’nın karadeniz’e açılan noktasında iki yerleşim alanı vardır . Bunlardan Asya’dakine  Anadolu Kavağı, Avrupa’daki ne de Rumeli Kavağı denilmektedir. Kavaklar çok rüzgarlı ve akıntılı olduğu için burada balık avlamak imkansız gibidir hatta bu bölgede balıklar fazla eğleşmez ve burada balık tutulup karaya çıkarılamaz. Tahminimiz  o ki ;bu deyim İstanbul civarında türetilmiş ama gitgide diğer şehirlere de yayılınca İstanbuldaki bu semtleri bilmeyenler tarafından kavak adı ,kavak ağacı gibi anlaşılmış ve balık kavağa çıkınca deyimiyle kavak ağacıyla ilişkilendirilmiştir. Çünkü deyimin anlamını her iki okunuşa  da uygundur mamafih ağaca 1 m kadar tırmanabilen bir balık cinsinin olduğunu ve bunların suları çekilen bataklıklarda kavaklara   tırmandıkları da bilinmektedir.